شب یلدا، که آن را با نام شب چله هم می‌شناسیم یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی محسوب میشود که سابقه زیادی دارد. شب یلدا آخرین شب پاییز است که به عنوان طولانی‌ترین شب سال مشهور بوده و همین طولانی بودن آن در مقایسه با دیگر شب‌های سال سبب شده تا افراد این شب را جشن بگیرند. جالب است بدانید که سابقه جشن گرفتن شب یلدا به قبل از ورود اسلام به ایران باز می‌گردد.
این شب یک دلیل بسیار خوب برای دورهمی اعضای فامیل است. شب یلدا آداب و رسوم خاص خود را دارد و از خوراکی‌های خاصی هم استفاده میشود. در خصوص شب یلدا و تاریخچه آن جالب است بدانید که در گذشته به این شب، شب زایش خورشید هم گفته می‌شد زیرا مردم آن زمان معتقد بودند که در این شب خورشید از نو و قدرتمندتر متولد میشود.
مردم در قدیم غروب آفتاب را به جشن و پایکوبی سپری می‌کردند و تا طلوع آفتاب منتظر بوده و هنگام طلوع، این طلوع خورشید نو را به یکدیگر تبریک می‌گفتند. استفاده از خوراکی‌های خاص در شب یلدا از گذشته وجود داشته و امروزه هم شاهد آن هستیم. در این مقاله قصد داریم تا به توضیح بیشتر در خصوص خوراکی‌های شب یلدا بپردازیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد شب یلدا و خوراکی‌های آن با ما همراه باشید.
لیست خوراکی های شب یلدا کدامند؟
در خصوص خوراکی های شب یلدا و غذاهای مرسوم در شب یلدا در ابتدا بهتر است به این نکته اشاره کنیم که مردمان هر یک از مناطق ایران ذائقه غذایی و غذاهای سنتی خاص خود را دارند، این موضوع سبب شده تا سفره یلدا در شهر‌های مختلف تفاوت‌های جزئی با یکدیگر داشته باشد با این وجود بخش اعظمی از غذاها مشابه است که در ادامه به توضیح بیشتر در خصوص آنها می‌پردازیم. هر کدام از این غذاها را برای شب یلدا در ظروف زیبا بریزید و به عنوان تزیین میز شب یلدا از آنها استفاده نمایید.
— اش انار
اش انار یکی از غذاهای سنتی ایرانی است که معمولاً در فصول سرد سال و مناسبت‌های ویژه مثل شب یلدا سرو میشود. این مدل از آش از غذاهای شب یلدا مخصوص و سنتی است که ترکیبی از طعم‌های مختلف از جمله انار و سبزیجات معطر می باشد. بعد از تهیه این نوع آش میتونید از ظرف انار شب یلدا برای سرو آن نیز استفاده نمایید.
مواد لازم :
انار ترش : ۲ عدد بزرگ
برنج : ۱ پیمانه
عدس : نصف پیمانه
اسفناج خرد شده : ۲ پیمانه
گشنیز خرد شده : ۱ پیمانه
پیاز : ۱ عدد بزرگ
سیر : ۳ حبه
نعناع خشک : ۱ قاشق غذاخوری
روغن : به میزان لازم
نمک، فلفل و زردچوبه : به میزان لازم
آب انار یا رب انار : نصف پیمانه
گردوی خرد شده : برای تزئین
طرز تهیه اش انار بهترین غذای شب یلدا
- ابتدا برنج و عدس را جداگانه خیس کنید. پیاز و سیر را خرد کنید و در روغن تفت دهید تا طلایی شوند. سپس زردچوبه اضافه کنید.
- برنج و عدس خیس خورده را به همراه نمک و فلفل به مخلوط پیاز و سیر اضافه کنید.
- حدود ۶ پیمانه آب اضافه کنید و اجازه دهید تا برنج و عدس نیم پز شوند.
- اسفناج و گشنیز خرد شده را اضافه کنید و اجازه دهید اش به مدت ۳۰ دقیقه بر روی حرارت ملایم بپزد.
- آب انار یا رب انار را اضافه کنید و اجازه دهید اش برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دیگر بپزد.
- اش را در ظرف مورد نظر بریزید و با گردوی خرد شده و نعناع خشک تزئین کنید. سپس از ظروف شب یلدا برای تزئین این غذای خوشمزه کمک بگیرید.
— مرغ شکم پر
این غذا را می‌توان یکی از غذاهای خوشمزه و البته مجلسی ایرانی دانست که همواره طرفداران خاص خود را در جشن‌ها و دورهمی‌ها دارد. لذیذ بودن مرغ شکم پر آن را به یکی از گزینه‌های اصلی برای شام شب یلدا تبدیل کرده است. برای تهیه این غذا هم از مخلفاتی نظیر سبزیحات تازه و معطر استفاده میشود که عطر و طعم بی‌نظیری به آن می‌بخشد. به طور کلی علاوه بر خوشمزه بودن از ارزش غذایی بالایی هم برخوردار است.
— خورشت فسنجون
فسنجان یا همان خورشت فسنجون را می‌توان غذای شب یلدا در قدیم دانست که استفاده از ان امروزه هم رواج زیادی دارد. برای تهیه این خورشت خوشمزه از گوشت اردک استفاده میشود و برخی افراد هم گوشت قلقلی به آن اضافه می‌کنند. این غذای خوشمزه و مغذی را می‌توانید به عنوان شام یلدایی خود استفاده کنید.
— انار پلو، خوراکی شب یلدای مخصوص
انار پلو یک غذای اصیل ایرانی است که می‌توان آن را در بین غذاهای شب یلدا در قدیم دانست. برای تهیه این غذا از انار خوش رنگ استفاده میشود که نماد شب یلدا محسوب میشود. همین مورد انار پلو را به یکی از بهترین گزینه‌ها برای شام یلدایی تبدیل کرده است اگر برای این شب مهمانی دارید بهتر است آن را در ظروف سرامیکی زیبا سرو نمایید.
— رشته پلو
رشته پلو یکی دیگر از غذاهای اصیل ایرانی است که بیشتر در اعیاد و جشن‌هایی نظیر شب یلدا پخته میشود. رشته پلو غذایی دارای طبع نسبتاً گرم است و این طبع گرم آن را برای شب یلدا که شروع فصل زمستان است مناسب می‌کند. رشته پلو را معمولاً با گوشت قلقلی یا مرغ سرو می‌کنند.
— کراکت مرغ و سیب زمینی
برای تهیه کراکت سیب زمینی و گوشت، مواد لازم عبارتند از سیب زمینی پخته و له شده، گوشت چرخ‌کرده، پیاز خرد شده، نمک، فلفل، و ادویه‌جات به میزان دلخواه. برای پوشش بیرونی هم از تخم مرغ، آرد، و پودر سوخاری استفاده نمایید.
ابتدا گوشت چرخ‌کرده را با پیاز و ادویه‌ها تفت داده و بگذارید تا خوب پخته شود. سپس با سیب زمینی‌های له شده مخلوط کرده و از مخلوط به دست آمده به اندازه‌های دلخواه بردارید و به شکل کراکت درآورید. هر کراکت را ابتدا در آرد، سپس در تخم مرغ زده شده، و در نهایت در پودر سوخاری بغلتانید. کراکت‌ها را در روغن داغ سرخ کنید تا طلایی و برشته شوند سپس هر کدام را در دیس سرامیکی بچینید و حتما در وسط آن ظرف سس کوچکی قرار دهید.
— استیک مرغ
استیک مرغ یک غذای لذیذ و آسان به عنوان غذاهای شب یلدا است. در زیر دستورالعمل کامل آن آورده شده است:
مواد لازم :
سینه مرغ : ۴ تکه
روغن زیتون : ۲ قاشق غذاخوری
سیر له شده : ۲ حبه
آب لیمو تازه : ۳ قاشق غذاخوری
نمک و فلفل سیاه : به میزان لازم
پاپریکا : ۱ قاشق چایخوری
رزماری یا ترخون خشک : ۱ قاشق چایخوری (اختیاری)
کره : برای پانچ کردن
دستورالعمل تهیه :
- ابتدا سینه‌های مرغ را با استفاده از چکش گوشت بکوبید تا کمی نازک شوند.
- در یک کاسه بزرگ، روغن زیتون، سیر له شده، آب لیمو، نمک، فلفل سیاه، پاپریکا و اگر دوست داشتید، رزماری یا ترخون خشک را مخلوط کنید.
- مرغ‌ها را در این مخلوط بخوابانید و حداقل ۳۰ دقیقه تا یک شبانه‌روز در یخچال مزه‌دار کنید.
- پس از مزه‌دار شدن، مرغ‌ها را از یخچال خارج کرده و اجازه دهید به دمای اتاق برسند.
- تابه‌ای را روی حرارت بالا گرم کنید و کمی کره در آن ذوب کنید.
- استیک‌های مرغ را در تابه قرار داده و حدود ۴ تا ۵ دقیقه برای هر طرف تا زمانی که خوب برشته و طلایی شوند، پانچ کنید.
- بعد از پانچ کردن هر دو طرف، حرارت را کم کرده و استیک‌ها را به مدت ۵ تا ۷ دقیقه دیگر بپزید تا کاملاً پخته شوند. (می‌توانید از دماسنج گوشت استفاده کنید تا اطمینان حاصل کنید که دمای داخلی مرغ به ۱۶۵ درجه فارنهایت (۷۴ درجه سانتیگراد) رسیده است.)
- استیک مرغ را از تابه خارج کرده و قبل از برش زدن و سرو، چند دقیقه‌ای استراحت دهید.
- برای سرو، استیک مرغ را می‌توانید با سبزیجات بخارپز یا سالاد تازه و یک نوع نشاسته مانند سیب زمینی پوره یا برنج همراه کنید. به این ترتیب، یک وعده غذایی متعادل و خوشمزه خواهید داشت.
میوه های شب یلدا
> هندوانه
یکی از اصلی‌ترین میوه های شب یلدا، هندوانه‌های سرخ و شیرین است که آن را می‌توان نمادی از حرارت تابستان در دل زمستان دانست و جذاب است که آن را در سرویس پذیرایی طرح هندوانه سرو کنید. بهتر است بدانید خوردن هندوانه به عنوان خوراکی برای شب یلدا یک باور باستانی حکیمانه دارد. در گذشته مردم معتقد بودند که خوردن هندوانه در شب یلدا سبب میشود تا افراد خانواده در زمستان پیش رو از شر بیماری در امان باشند. ایده های خرید بهترین کادو برای شب یلدا را در مقالات دیگر ایدرا بخوانید.
> انار
از انار به عنوان یک میوه مقدس و بهشتی یاد می‌شده که این باور از گذشته تا به امروزه وجود دارد. در گذشته مردم دانه‌های انار را نمادی از برکت و باروری می‌دانستند و رنگ قرمز انار را هم نمادی از خورشید، شادی و زایش می‌دانستند. به همین دلیل معتقد بودند که خوردن انار در شب یلدا سبب میشود تا افراد خانواده انرژی تازه و جانی دوباره بگیرند.
امروزه هم ثابت شده است که ویتأمین سی و آنتی اکسیدان‌های موجود در انار سبب میشود تا از سلول‌های بدن در مقابل پیری محافظت شود. بنابراین اگر می‌خواهید جوان بمانید خوردن انار را به عنوان خوراکی شب یلدا فراموش نکنید.
> کدو
کدو هم در لیست خوراکی های شب یلدا وجود دارد، اما امروزه در سفره‌های یلدایی کمتر دیده میشود. در گذشته از کدو برای تهیه خوراکی‌های مخصوصی برای شب یلدا استفاده می‌شد که از جمله این خوراکی‌ها می‌توان به آش کدو و انواع خورش کدو اشاره کرد. خورشت کدو بسیار خوشمزه و مقوی محسوب میشود که در نقاط مختلف کشور با دستور پخت‌های متفاوتی تهیه میشود. آنتی اکسیدان‌های مفید موجود در کدو آن را به یک خوراکی مغذی تبدیل کرده است.
از دیگر میوه‌های مناسب برای شب یلدا هم می‌توان به سیب، لبو، شلغم، و دیگر میوه‌های فصل اشاره کرد.
تنقلات مناسب شب یلدا
تنقلات را می‌توان یکی از خوشمزه‌ترین خوراکی‌های موجود در لیست خوراکی های یلدا دانست. تنقلات شب یلدا تنوع بسیار بالایی هم دارند و رنگ تازه‌ای به سفره‌های یلدایی می‌بخشند. از جمله این تنقلات می‌توان به آجیل‌ها نظیر انواع تخمه، مغز بادام، فندق، پسته و. . اشاره کرد.
میوه‌های خشک استفاده شده در شب یلدا هم در لیست تنقلات این شب قرار دارند که از جمله میوه‌های خشک مناسب برای شب یلدا می‌توان به انجیر، مویز، کشمش، برگ هلو و. . اشاره کرد. استفاده از تنقلات دیگری نظیر شاهدانه، گندم برشته یا گندمک، نخود برشته، برنجک، و … هم در شب یلدا رواج دارد. برای گذاشتن تنقلات در سفره یلدایی ایده‌های زیادی وجود دارد به عنوان مثال با ریختن این تنقلات‌ها در یک تنقلات خوری زیبا یا اردو خوری می‌توانید سفره یلدایی خود را تزئین کنید.
دسرهای مناسب
در بین خوراکی های شب یلدا دسرهای خوشمزه زیادی وجود دارد مانند دسر پاناکوتا ( طرز تهیه دسر پاناکوتا را در مقاله‌ی دیگری به طور کامل توضیح داده ایم ). در ادامه به توضیح بیشتر در مورد برخی از دسر‌ها که در این شب استفاده از آنها رواج بیشتری دارد می‌پردازیم.
— باسلوق با گردو :
یکی از پر کاربردترین و البته خوشمزه‌ترین خوراکی‌های است که در بیشتر جشن‌ها از جمله شب یلدا استفاده میشود و به راحتی این خوراکی برای شب یلدا در خانه تهیه میشود. بافت باسلوق نرم است و بهترین گزینه برای میل کردن با چایی محسوب میشود. برای درست کردن آن کافی است که نشاسته گندم را با آب سرد مخلوط کنید تا کاملاً حل شود.
سپس به محلول درست شده اجازه دهید تا به مدت ده دقیقه بماند، سپس داخل قابلمه‌ای یک لیوان آب را به همراه جوهر لیمو اضافه کرده و کم کم شکر را به آن اضافه کنید و بر روی حرارت متوسط اجازه دهید تا با یکدیگر ترکیب شوند. پس از حل شدن شکر در آب محلول نشاسته را به محتویات قابلمه اضافه کنید و هم بزنید تا به قوام برسد، مواد باسلوق شما آماده است. مواد را قالب‌گیری کرده و با سلیقه خود در یک رولت خوری زیبا تزئین کنید.
— کیک انار یلدایی :
کیک یکی ار دسرهای خوشمزه است که سبک اناری آن می‌توان خوراکی شب یلدا باشد. برای تهیه در ابتدا لازم است یک کیک ساده را تهیه کنید. سپس با استفاده از سس مخصوص اناز یا دانه‌های انار کیک خود را تزئین کرده تا یک کیک مخصوص برای جشن شب یلدا شود.
— راحت الحلقوم :
راحت الحلقوم که برخی آن را با نام لوکوم می‌شناسند یک شیرینی ترکی است که در بین ایرانی‌ها محبوبیت زیادی دارد. این دسر در انواع مختلف با طعم‌های متفاوتی تهیه میشود. در ترکیبات راحت الحلقوم می‌توان از آجیل‌های مختلف نظیر پسته استفاده کرد. به جای پسته می‌توان از دانه‌های انار برای تهیه راحت الحلقوم استفاده کرد که آن را به یک خوراکی مخصوص شب یلدا تبدیل می‌کند.
به طور کلی بیشتر دسر‌هایی برای شب یلدا توصیه می‌شوند که به نوعی دارای نشانه‌ای از این شب و جشن آن باشند. در توضیح بیشتر می‌توان به این مورد اشاره کرد که دسرهای مختلف را با دانه‌های انار تزئین کنید یا اینکه آنها را به شکل هندوانه تهیه کرده تا یک دسر مخصوص برای شب یلدا محسوب شوند. از دیگر دسرهای مناسب برای شب یلدا می‌توان به این موارد اشاره کرد: فرنی بستنی با تزئین یلدایی، کوکی انار، شکلات هنداونه‌ای، کاپ کیک انار، تارت انار، کیک رولت هندوانه‌ای و.. .
به عنوان سخن پایانی باید گفت در این مقاله به توضیح بیشتر در خصوص شب یلدا و خوراکی‌های شب یلدا پرداختیم. دانستید که یلدا به طولانی‌ترین شب سال معروف است و از گذشته‌های بسیار دور این شب جشن گرفته می‌شده است. شب یلدا یک جشن ایرانی و باستانی محسوب میشود و آداب و رسوم خاص خود را دارد. از جمله این آداب و رسوم هم می‌توان به خوراکی‌های خاصی اشاره کرد که در این شب سفره‌های یلدایی را رنگین می‌کنند.
